Wij mensen zijn van nature erop gericht om ons te ontwikkelen en te groeien. En toch gaat dat niet vanzelf. Om ten volle te kunnen groeien en ons ontplooien, is het nodig dat onze psychologische basisbehoeften vervuld zijn.
Die psychologische basisbehoeften zijn universeel: onderzoek heeft laten zien dat dit overal ter wereld de bouwstenen zijn die mensen nodig hebben zijn om zich goed te voelen.
Welke zijn die behoeften dan? Het zijn er drie: autonomie, verbinding en competentie. Wanneer deze behoeften zijn vervuld, voelen we ons beter, zijn we meer gemotiveerd en presteren we beter.
Het is moeilijk om die behoeften volledig los van elkaar te zien. Daarom heb ik het hier vooral over competentie, maar zullen de begrippen verbinding en autonomie toch ook nog opduiken, want ze hangen ook met elkaar samen.
De behoefte aan competentie gaat eigenlijk over zich competent voelen. Op het werk voel je je competent wanneer je dingen kan doen waar je goed in bent, en je dus je talenten en vaardigheden kan inzetten en deze ook verder kan ontwikkelen. Je voelt je bekwaam om je taken te vervullen, je beheerst je materie en krijgt de kans om verder te leren en te groeien, en je mag ook fouten maken.
Het werk mag niet te gemakkelijk of eentonig zijn, want dan raken we verveeld, en het mag ook niet te lastig en te complex zijn, want dan worden we onzeker en zijn we bang om te mislukken. Er is dus een ideale spot, wanneer we werk doen dat ons nét een beetje uitdaagt, waarvoor we best wel wat moeite moeten doen, maar dat ons ook lukt zodat we ons achteraf tevreden en succesvol voelen. Waar die ideale spot zit, is wel voor iedereen verschillend: misschien vind jij het net fijn om wat meer op routine te werken, terwijl ik nooit weet hoe mijn dag zal verlopen, en ik dat ook leuk vind, omdat ik veel meer nood heb aan variatie.
Wanneer je behoefte aan competentie niet is vervuld, kan je faalangst ervaren, twijfelen aan wat je doet, denken dat je het niet zal kunnen, onzeker zijn en jezelf een mislukkeling voelen. Of je kan zodanig verveeld raken dat je in een bore-out terechtkomt, omdat het werk je niet langer uitdaagt of boeit.
Net als autonomie en verbinding is de behoefte aan competentie een belangrijke factor in je werkgeluk en motivatie. Dus wat als je behoefte aan competentie niet is vervuld? Wat kan je dan zelf doen?
Stap een: leer jezelf kennen. Wat heb jij nodig? Wanneer heb jij het gevoel dat de tijd vliegt op het werk? Wanneer kijk je tevreden terug op je werkdag? Wat is daarvoor nodig? Eens je meer inzicht hebt in je eigen behoeften aan variatie en complexiteit, kan je doorgaan naar stap twee: pas je job aan.
Stap twee: pas je job aan
Job crafting is misschien een zwaarwichtige term, maar het kan heel simpel zijn. Je zou het kunnen omschrijven als: alle maatregelen die je kan nemen om je job interessant te houden. Denk aan het aanpassen van je jobinhoud aan je kennis, vaardigheden, interesses en behoeften.
Je gaat dus je job als het ware boetseren naar jouw eigen noden. Jouw job blijft wat die is, maar jij zoekt naar manieren om jouw job beter bij jou te laten passen. Tussen haakjes: je kan je job zo niet alleen aanpassen aan je nood naar competentie, maar ook aan autonomie en verbinding.
Een voorbeeld: je vindt het lastig om lange mails te schrijven met jouw opmerkingen bij een bepaald project. Je raakt hierdoor echt gefrustreerd en de mails kosten je veel tijd en energie. Je zou bijvoorbeeld kunnen voorstellen om jouw opmerkingen te overlopen tijdens een gesprek of een koffie. Op die manier kom je tegemoet aan je behoefte aan competentie (het lukt je beter om je punt te maken in een gesprek); aan autonomie (je neemt zelf de controle over jouw taken) én aan verbinding (een persoonlijk gesprek zorgt voor meer verbinding dan een mail sturen). Je kan aan heel wat aspecten van je job gaan sleutelen. Je kan je taken aanpassen, en bijvoorbeeld afspreken om bepaalde taken te delegeren of taken meer of minder doen.
Of je kan de manier waarop je samenwerkt en communiceert aanpassen, door zoals in het voorbeeld mails of verslagen te vervangen door gesprekken of koffiemomentjes.
Of je kan je perspectief aanpassen, door op een andere manier naar je job te kijken om meer betekenis te vinden in jouw werk. Los van je functiebeschrijving kan je je afvragen: wat draag ik bij? Waarvoor zorg ik precies?
Je kan ook nieuwe vaardigheden leren of jezelf bijscholen.
Al deze aanpassingen helpen je om je meer gemotiveerd te voelen. Het gaat dan niet alleen om je competenter te voelen, ook je behoefte aan autonomie is vervuld, wat je hebt zelf controle over wat je aanpast en kan inzetten op wat jij waardevol vindt. En ook de verbinding met je collega’s stijgt: je zal meer betekenisvolle contacten opzoeken.